ประเด็นเด็ด 7 สี – ปัญหาคนติดคุกฟรี ถือเป็นปัญหาที่น่ากังวลอันดับต้น ๆ ของกระบวนการยุติธรรมไทย แม้บางรายศาลจะมีคำสั่งยกฟ้องให้จำเลยเป็นผู้บริสุทธิ์แล้ว แต่การกลับออกมาใช้ชีวิตให้เหมือนเดิมก็เป็นไปได้ยากเพราะระหว่างติดคุก พวกเขาต้องสูญเสียอิสรภาพ และโอกาสด้านการงานหลายอย่าง ล่าสุด กระทรวงยุติธรรม ได้สั่งเข้มกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพเยียวยา “แพะ” ติดคุกโดยไม่ได้กระทำผิดทั่วประเทศ 411 คน ซึ่งนี่ยังถือว่าเป็นส่วนน้อยจากคดีแพะทั้งหมด ติดตามในช่วงเจาะเกาะติดกับคุณกรองทอง จันทะบุรม
นี่เป็นเสียงสะท้อนจากชายอายุ 29 ปี ผู้ที่ตกเป็นแพะ ถูกจับกุมในข้อหาร่วมกันฆ่าเจ้าอาวาสวัดที่จังหวัดอุบลราชธานี
ย้อนกลับไปวันเกิดเหตุ 6 สิงหาคม 2562 มีคนพบศพเจ้าอาวาสวัดบ้านดอนแดงใหญ่ ตำบลหนองเหล่า อำเภอม่วงสามสิบ จังหวัดอุบลราชธานี ถูกกระหน่ำแทงตามร่างกาย 19 แผล มรณภาพในกุฏิ ตำรวจสืบสวนพบว่ามีผู้ต้องหา 2 คนร่วมกันก่อเหตุ ขณะนั้นผู้ต้องหาทั้งคู่ให้การรับสารภาพ จึงถูกส่งตัวฝากขังในเรือนจำกลางจังหวัดอุบลราชธานี
ต่อมาชายอายุ 29 ปี หนึ่งในผู้ต้องหา อ้างว่าเขาไม่ได้ร่วมก่อเหตุ แต่เพราะมีพยานเห็นว่าเขาอยู่กับเจ้าอาวาสเป็นคนสุดท้าย และถูกตำรวจข่มขู่กดดันจนเกิดความกลัวจึงต้องยอมรับสารภาพ จนเรื่องเข้าสู่กระบวนในชั้นศาลอุทธรณ์ นายธนวันต์ ยาวะโนภาส ผู้ต้องหาอีกคนรับสารภาพว่าก่อเหตุฆ่าเจ้าอาวาสเพียงคนเดียว ทำให้ศาลยกฟ้องชายอายุ 29 ปี
แต่กว่าจะมาถึงขั้นตอนนี้ เขาก็ได้ติดคุกไปแล้ว 6 เดือนเต็ม และเมื่อวันที่ 21 มกรคมที่ผ่านมา ศาลอุทธรณ์ภาค 3 ได้ยกฟ้องจำเลย ให้เป็นผู้บริสุทธิ์ และจะดำเนินการเรื่องเงินชดเชยค่าเสียหายให้ แต่จนถึงขณะนี้พวกเขาก็ยังไม่ได้รับเงินชดเชย
เหตุการณ์นี้ไม่ต่างจากคดีของ นายอัจฉริยะ วิโรจน์สุโนบล หรือ แม็กซ์ อัจฉริยะ อำนาจมวยไทยยิม อดีตแชมป์สภามวยแห่งเอเชีย ที่ตกเป็นแพะในคดีร่วมกันค้ายาเสพติด 3 ล้านเม็ด ถูกตำรวจจับเมื่อวันที่ 6 เมษายน 2562 และถูกคุมขังระหว่างการพิจารณาคดีรวม 14 เดือน กระทั่งศาลชั้นต้นยกฟ้อง ได้รับอิสรภาพ เมื่อวันที่ 27 พฤษภาคม 2563 ครอบครัวต้องขายทรัพย์สินทั้งหมดเพื่อมาต่อสู้คดี แม้วันนี้จะได้รับอิสรภาพ แต่ก็ตามมาด้วยหนี้สินจำนวนมาก
นี่เป็นเพียงส่วนหนึ่งจากคดีแพะทั้งหมด ซึ่ง นายสมศักดิ์ เทพสุทิน รัฐมนตรีว่าการกระทรวงยุติธรรม เปิดเผยว่า ได้รับรายงานจากกรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ มีรายชื่อจำเลยในคดีอาญา หรือ “แพะ” จากกรมราชทัณฑ์ ที่ได้รับการปล่อยตัวเนื่องจากศาลยกฟ้อง ทั้งหมดทั่วประเทศ 411 คน ซึ่งเป็นจำนวนที่น้อยมาก จึงสั่งการให้กรมคุ้มครองสิทธิและเสรีภาพ และสำนักงานยุติธรรมจังหวัดทั่วประเทศ ดำเนินการเชิงรุกลงพื้นที่ติดตามบุคคลเหล่านั้น เพื่อแจ้งสิทธิการรับความช่วยเหลือเยียวยา
หลายคดีที่เกิดขึ้นในการสืบหาความจริง ตำรวจจะอ้างอิงพยานหลักฐานที่มีเพื่อใช้ในการมัดตัวคนร้าย ก่อนส่งมอบให้ศาลพิจารณาคดี ซึ่งผู้ต้องหาหรือจำเลยจะต้องได้รับการสันนิษฐานว่าเป็นผู้บริสุทธ์ และมีสิทธิได้รับอิสรภาพ จนกว่าศาลจะพิพากษาเป็นที่สุดว่าให้ลงโทษจำคุก แต่ระหว่างการพิจารณาผู้ต้องหาต้องวางเงินเป็นหลักประกันว่า ระหว่างคดียังไม่จบ จะไม่หลบหนีและมารายงานตัวตามนัดทุกครั้ง ซึ่งคงไม่ใช่ทุกคนที่จะมีเงินมาแลกอิสรภาพ “ชั่วคราว” ได้ บางคนไม่มีเงินประกัน ต้องถูกคุมขังระหว่างการต่อสู้คดี ทำให้นี่กลายเป็นที่มาของคำว่า “แพะ”
หากใครที่ต้องกลายเป็น “แพะ” ติดคุกทั้งที่ไม่มีความผิด สามารถขอรับการเยียวยาจากรัฐได้ตามพระราชบัญญัติค่าตอบแทนผู้เสียหาย และค่าทดแทนและค่าใช้จ่ายแก่จําเลยในคดีอาญาได้ที่สำนักงานยุติธรรมจังหวัดทุกแห่งทั่วประเทศ